Urządzenia i instalacje elektryczne

Artykuł 10.01

Postanowienia ogólne

Części instalacji, dla których nie ma szczegółowych wymagań, mają zadowalający poziom bezpieczeństwa, jeżeli zostały wyprodukowane zgodnie z obowiązującą normą europejską lub z wymaganiami uprawnionej instytucji klasyfikacyjnej.
Wymagane dokumenty należy przedłożyć komisji inspekcyjnej.
Poniższe dokumenty wizowane przez komisję inspekcyjną należy przechowywać na pokładzie:
1. orientacyjne schematy dotyczące kompletnej instalacji elektrycznej;
2. schematy głównej i awaryjnej tablicy rozdzielczej oraz rozdzielni z najistotniejszymi danymi technicznymi, takimi jak natężenie prądu znamionowego urządzeń zabezpieczających, przyrządy rozdzielcze;
3. dane dotyczące mocy eksploatowanych urządzeń elektrycznych;
4. rodzaje kabli z podaniem ich przekrojów.
  Dokumenty te nie muszą być przechowywane na pokładzie statków bezzałogowych, lecz muszą być przez cały czas dostępne u armatora.
Urządzenia muszą być dostosowane do stałych przechyłów do 15 ° oraz temperatury otoczenia wewnątrz statku pomiędzy 0 °C i +40 °C, a na pokładzie pomiędzy -20 °C i +40 °C.
Urządzenia muszą w tym zakresie funkcjonować bez zarzutu.
Sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz urządzenia muszą być całkowicie dostępne i łatwe w konserwacji.

Artykuł 10.02

Systemy zasilania w energię

Na system zasilania w energię statków z instalacją elektryczną muszą zasadniczo składać się co najmniej dwa źródła energii, aby w przypadku awarii jednego z nich drugie źródło mogło dostarczyć moc odbiornikom potrzebnym do bezpiecznej nawigacji przez co najmniej 30 minut.
Bilans mocy stanowi dowód wystarczającego pomiaru zasilania w energię.
Można przy tym uwzględnić odpowiedni współczynnik równoczesności.
Artykuł 6.04 stosuje się do źródeł zasilania urządzeń sterowych niezależnie od ust. 1.

Artykuł 10.03

Zabezpieczenie przed dostępem do części niebezpiecznych, przedostaniem się ciał obcych oraz wody

Rodzaje minimalnych zabezpieczeń części stałych instalacji muszą odpowiadać miejscu ich przeznaczenia zgodnie z poniższą tabelą:

Miejsce przeznaczenia	Rodzaj minimalnego zabezpieczenia (zgodnie z normą IEC publ. 60529: 1992
Miejsce przeznaczenia	Generatory	Silniki	Transformatory	Tablice rozdzielcze rozdzielnice przyrządy rozdzielcze	Materiały instalacyjne	Sprzęt oświetleniowy
Pomieszczenia eksploatacyjne	IP 22	IP 22	(²)IP 22	(¹) (²) IP 22	IP 44	IP 22
Ładownie					IP 55	IP 55
Pomieszczenia na akumulatory i magazyny farb						IP 44 u. (Przykład) (³)
Wolny pokład i stanowiska sterownicze		IP 55		IP 55	IP 55	IP 55
Sterówka zamknięta			IP 22	IP 22	IP 22	IP 22
Pomieszczenia załogi oprócz pomieszczeń sanitarnych i wilgotnych				IP 22	IP 20	IP 20
Pomieszczenia sanitarne i wilgotne		IP 44	IP 44	IP 44	IP 55	IP 44

(1) Jeśli urządzenia emitują dużą ilość ciepła: IP 12.
(2) Jeśli samo urządzenie nie zapewnia tego rodzaju zabezpieczenia, wówczas miejsce przeznaczenia musi spełniać
warunki tego zabezpieczenia określone na tabliczce.
(3) Urządzenie elektryczne o potwierdzonej klasie bezpieczeństwa zgodnie z
a) normami europejskimi EN 50014: 1997; 50015: 1998; 50016: 2002; 50017: 1998; 50018: 2000; 50019: 2000 i 50020: 2002; lub
b) publikacją IEC- 60079, zgodnie z wersją obowiązującą w dniu 1 października 2003 r.

Artykuł 10.04

Zabezpieczenie przeciwwybuchowe

W pomieszczeniach, gdzie mogą zbierać się gazy wybuchowe lub ich mieszanki (jak akumulatorownia lub pomieszczenia do przechowywania łatwo zapalnych materiałów), można instalować tylko przeciwwybuchowy sprzęt elektryczny (z potwierdzonym bezpieczeństwem).
W tych miejscach nie można instalować żadnych przełączników światła czy innych urządzeń elektrycznych. Zabezpieczenie przeciwwybuchowe musi uwzględniać właściwości potencjalnych gazów wybuchowych lub ich mieszanek (grupa wybuchowa, klasa temperatury).

Artykuł 10.05

Zabezpieczenie ochronne

Uziemienie ochronne jest wymagane w przypadku urządzeń pod napięciem powyżej 50 V.
Nieprzeznaczone do pracy pod napięciem części metalowe, z którymi pracownicy mogą mieć kontakt dotykowy, jak ramy i obudowy maszyn, urządzeń i oświetlenia muszą mieć odrębne uziemienie, o ile poprzez rodzaj montażu nie są połączone przewodząco z kadłubem statku.
Obudowy ruchomych odbiorników i przenośnych urządzeń elektrycznych muszą być uziemione za pomocą dodatkowego, nieprzewodzącego prądu przewodu ochronnego znajdującego się w kablu przyłączeniowym.
Przepis ten nie obowiązuje przy zastosowaniu transformatorów ochronno-rozdzielczych lub urządzeń z izolacją ochronną (podwójną izolacją).
Przekrój poprzeczny przewodów uziemiających musi odpowiadać co najmniej danym w poniższej tabeli:

Przekrój przewodów zewnętrznych [mm²]	Minimalny przekrój przewodów uziemiających
Przekrój przewodów zewnętrznych [mm²]	w kablach izolowanych [mm²]	położone osobno [mm²]
0,5-4	taki jak dla przewodów zewnętrznych	4
5-16	taki jak dla przewodów zewnętrznych	taki jak dla przewodów zewnętrzych
17-35	16	16
36-120	połowa przekroju przewodu zewnętrznego	połowa przekroju przewodu zewnętrznego
powyżej 120	70	70

Artykuł 10.06

Dopuszczalne maksymalne napięcia

Napięcia nie mogą przekraczać następujących wartości:

Rodzaj instalacji	Dopuszczalne maksymalne napięcie
Rodzaj instalacji	Prąd stały	Prąd przemienny	Prąd trójfazowy
a. Instalacje mocy i grzewcze, włącznie z gniazdkami ogólnego zastosowania	250 V	250 V	500 V
b. Komunikacja świetlna, urządzenia do przekazywania informacji i rozkazów, włącznie z gniazdkami ogólnego zastosowania	250 V	250 V
c. Gniazdka do zasilania przenośnych urządzeń stosowanych na otwartym pokładzie lub w wąskich lub wilgotnych metalowych pomieszczeniach, oprócz kotłów i zbiorników. 1. Ogólnie 2. Gdzie transformator ochronny lub rozdzielczy zasila tylko jedno urządzenie 3. Gdzie stosuje się urządzenia z izolacją ochronną (podwójna izolacja) 4. Gdzie stosuje się wyłączniki zabezpieczające przed prądem ≤ 30 mA	50 V (¹) – 250 V –	50 V (¹) 250 V (²) 250 V 250 V	– – – 500 V
d. Przenośne urządzenia elektryczne, takie jak wyposażenie elektryczne pojemników, silników, dmuchaw i przenośnych pomp, które nie są przemieszczane w trakcie swojej pracy oraz których części przewodzące narażone na dotyk są uziemione za pomocą dodatkowego przewodu znajdującego się w kablu instalacyjnym i które, oprócz przewodu uziemiającego, mają kontakt z kadłubem poprzez swoje położenia lub dodatkowy przewód.	250 V	250 V	500 V
e. Gniazdka do zasilania przenośnych urządzeń stosowanych w kotłach i zbiornikach	50 V (¹)	50 V (¹)

(1) Jeśli napięcie pochodzi z sieci o wyższym poziomie napięcia, wówczas należy zastosować separację galwaniczną (transformator bezpieczeństwa).
(2) Obwód wtórny musi być izolowany od masy na wszystkich biegunach.

Na zasadzie odstępstwa od ust. 1, przy stosowaniu niezbędnych środków ochronnych dopuszczalne jest wyższe napięcie:

dla urządzeń elektrycznych, których parametry tego wymagają;
dla specjalnych instalacji pokładowych, jak urządzenia radiowe i zapłonowe.

Artykuł 10.07

Systemy rozdzielcze

Dla prądu stałego i jednofazowego prądu przemiennego dozwolone są następujące systemy rozdzielcze:
1. przewody dwużyłowe z jedną żyłą uziemioną (L1/N/PE);
2. przewody jednożyłowe oparte na zasadzie przewodu powrotnego z kadłuba, tylko dla urządzeń lokalnych (np. rozruszniki silników spalinowych, antykorozyjne zabezpieczenia katodowe) (L1/PEN);
3. przewody dwużyłowe izolowane od kadłuba (L1/L2/PE).
Dla trójfazowego prądu przemiennego dozwolone są następujące systemy rozdzielcze:
1. 4 przewody czterożyłowe z uziemieniem punktu zerowego, nie stosuje się zasady przewodu powrotnego z kadłuba (L1/L2/L3/N/PE) = (sieć TN-S) lub (sieć TT);
2. przewody trójżyłowe izolowane od kadłuba (L1/L2/L3/PE) = (sieć IT);
3. przewody trójżyłowe z uziemieniem punktu zerowego, nie stosuje się zasady przewodu powrotnego z kadłuba (L1/L2/L3/PEN).
Organ inspekcyjny może pozwolić na stosowanie innych systemów rozdziału.

Artykuł 10.08

Połączenie z siecią lądową lub innymi sieciami zewnętrznymi

Jednostka zasilająca, czyli całość wyposażenia pokładowego służącego do przekazywania energii elektrycznej na jednostkę, musi być zaprojektowana w następujący sposób:
1. Przesyłanie z systemów zasilania energią elektryczną na lądzie:
  1. w przypadku prądów o natężeniu do 125 A należy spełnić wymagania norm europejskich EN 158691 i EN 158693 w wersji obowiązującej w dniu 6 lipca 2017 r.
  2. w przypadku prądów powyżej 250 A należy spełnić wymagania norm europejskich EN 16840:2017 r.
2. We wszystkich pozostałych przypadkach stosuje się wymogi określone w pkt 2-9. Wymienione wymogi uznaje się za spełnione, jeżeli normy, o których mowa w lit. a), są przestrzegane dla danego zastosowania.
Doprowadzenia z sieci lądowych lub innych sieci zewnętrznych do urządzeń sieci pokładowej muszą być na stałe połączone ze statkiem poprzez trwale zainstalowane przyłącza lub urządzenia wtykowe. Przyłącza kabli nie mogą być poddane obciążeniu rozciągającemu.
Kadłub musi być skutecznie uziemiony, gdy napięcie przyłączeniowe przekracza 50 V. Przyłącza uziemiające muszą być specjalnie oznakowane.
Powinna istnieć możliwość zablokowania urządzeń zabezpieczających połączenia, aby zapobiec jednoczesnej pracy generatorów sieci pokładowych i sieci lądowej lub innej sieci zewnętrznej. Krótkotrwałe równoległe działanie dwóch systemów w celu przełączenia bez przerw w dostawie napięcia jest dozwolone.
Przyłącze musi być zabezpieczone przed zwarciem i przeciążeniem.
Główna tablica rozdzielcza musi wskazywać, czy przyłącze jest pod napięciem.
Wymagane zainstalowanie urządzeń wskazujących ma na celu umożliwienie porównania biegunowości przy prądzie stałym, a przy prądzie trójfazowym kolejności faz przyłącza z przyłączem sieci pokładowej.
Tabliczka informacyjna przy przyłączu musi wskazywać:
1. środki niezbędne do wykonania przyłącza;
2. rodzaj prądu i napięcie znamionowe, a dla prądu zmiennego dodatkowo częstotliwość.
Jeżeli stosuje się urządzenia przyłączeniowe o wartości znamionowej większej niż 16 A należy podjąć kroki w celu zapewnienia, aby połączenie i rozłączenie miało miejsce tylko wtedy, gdy linia jest zamknięta.

Artykuł 10.09

Przekazywanie prądu innym jednostkom

W razie przekazywania prądu innym jednostkom należy zapewnić osobne połączenie.
Przepisy art. 10.08 ust. 2 oraz ust. 4 do ust. 9 stosuje się odpowiednio.

Artykuł 10.10

Generatory, silniki i transformatory

Generatory napędzane silnikiem głównym, wałem śrubowym lub zestawem pomocniczym przeznaczonym do innych celów muszą być zaprojektowane z uwzględnieniem prędkości obrotowych, które mogą występować przy ich normalnym działaniu.
Transformatory należy instalować w dobrze wentylowanych miejscach lub w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.
Uzwojenia pierwotne i wtórne transformatorów powinny być wykonane w sposób izolowany elektrycznie. Wyłącza się z niniejszej definicji autotransformatory.
W celu ustawienia napięcia wtórnego transformatorów należy zapewnić odpowiednie odczepy napięcia znamionowego. Autotransformatory są tutaj wyłączone.
Producent dostarcza silniki, generatory i transformatory wraz z tabliczką, która oprócz nazwy firmy, numeru seryjnego maszyny i mocy znamionowej musi zawierać zasadnicze dane znamionowe.

Artykuł 10.11

Baterie, akumulatory i ich ładowarki

Akumulatory muszą być dostępne i tak rozmieszczone, aby nie przesuwały się przy ruchach jednostki. Nie należy umieszczać ich w miejscach, gdzie narażone będą na nadmierne gorąco, skrajne zimno, bryzgi wody lub opary.
Nie można ich montować w sterówkach, pomieszczeniach załogi i ładowniach, a w przypadku statków pasażerskich w pomieszczeniach dla pasażerów, kabinach i kuchniach. Zdanie pierwsze nie ma zastosowania do:
1. akumulatorów urządzeń przenośnych; lub
2. akumulatorów wymagających mocy ładowania poniżej 0,2 kW.
Akumulatory wymagające mocy ładowania powyżej 2,0 kW muszą być zamontowane w specjalnym pomieszczeniu. Jeżeli są one umieszczone na pokładzie, mogą być również umieszczone w szafie. Jeżeli z akumulatorów może wydostać się gaz, pomieszczenie to lub szafa musi być mechanicznie wentylowana na otwarty pokład (dostarczane i wywiewane powietrze).
Moc ładowania jest obliczana na podstawie maksymalnego prądu ładowania i napięcia znamionowego akumulatora, z uwzględnieniem charakterystycznych krzywych ładowania urządzenia ładującego.
Akumulatory wymagające mocy ładowania do 2,0 kW mogą być zamontowane w jednej z szaf lub skrzyni znajdujących się także pod pokładem. Akumulatory mogą także stać w maszynowni lub jakimkolwiek innym dobrze wentylowanym pomieszczeniu, pod warunkiem że są one zabezpieczone przed spadającymi przedmiotami i kapiącą wodą.
Zamknięte pomieszczenia, szafki lub skrzynie, a także półki i inne elementy konstrukcyjne przeznaczone na akumulatory muszą być zabezpieczone przed szkodliwym działaniem elektrolitów.
Dla akumulatorów zamontowanych w zamkniętym pomieszczeniu, szafie lub skrzyni należy zapewnić skuteczną wentylację tych miejsc. Wymuszoną wentylację należy zapewnić dla
1. a) akumulatorów niklowo-kadmowych wymagających mocy ładowania powyżej 2 kW;
2. b) akumulatorów ołowiowo-kwasowych wymagających mocy ładowania powyżej 3 kW.
  Powietrze zasilające musi wchodzić od dołu, a zużyte wychodzić górą, tak aby zapewnić całkowite odprowadzenie gazów.
  Przewody wentylacyjne nie mogą mieścić w sobie urządzeń, które mogą zakłócić wolny przepływ powietrza, jak np. zasuwy zamykającej.
Wymagana przepustowość powietrza (Q) obliczana jest według następującego wzoru:
Q = f x Igas x n[m3/h]
f = 0,11 dla akumulatorów
f = 0,03 dla akumulatorów z zamkniętymi ogniwami (elektrolit unieruchomiony w żelu, we włókninie)
Igas = 1/4 masymalnego prądu ładowarki w A
n = liczba ogniw w układzie szeregowym
Gdy sieć pokładowa zawiera akumulatory buforowe, organ inspekcyjny może zaakceptować inne metody obliczeniowe przepustowości uwzględniające krzywą ładowania urządzenia ładującego, pod warunkiem że te metody oparte są na przepisach uznanej instytucji klasyfikacyjnej lub odpowiednich normach.
Przy naturalnej wentylacji przekrój poprzeczny kanałów wentylacyjnych musi być wystarczający dla wymaganej przepustowości powietrza opartej na prędkości przepływu powietrza 0,5 m/s. Jednak przekrój poprzeczny powinien wynosić co najmniej
1. 80 cm2 dla akumulatorów ołowiowo-kwasowych;
2. 120 cm2 dla akumulatorów niklowo-kadmowych.
Przy wymuszonej wentylacji należy zainstalować wentylator — najlepiej wyciągowy — którego silnik nie może być umieszczony w strumieniu gazu lub powietrza. Konstrukcja wentylatorów nie może dopuścić do powstawania iskier przy zetknięciu śmigła i obudowy wentylatora oraz musi zapobiegać wyładowaniom elektrostatycznym.
Na drzwiach lub pokrywach akumulatorowni, szaf lub skrzyń zawierających akumulatory należy umieścić, zgodnie z rys. 2 załącznika 4, piktogram o średnicy 10 cm o treści „Zakaz używania ognia, otwartego płomienia i palenia tytoniu”.
Urządzenia ładujące muszą być zasadniczo zaprojektowane w taki sposób, aby rozładowane akumulatory mogły być ponownie naładowane w ciągu maksymalnie 15 godzin do 80 % ich pojemności znamionowej, bez przekraczania natężenia prądu odpowiadającego maksymalnemu dopuszczalnemu natężeniu ładowania.
Należy stosować wyłącznie urządzenia do automatycznego ładowania, które odpowiadają charakterystyce ładowania danego typu akumulatora.
W celu równoczesnego zasilania urządzeń odbiorczych klientów podczas ładowania, przy doborze ładowarki należy uwzględnić zapotrzebowanie na moc urządzeń odbiorczych klientów. Niezależnie od zapotrzebowania na moc pobieraną przez prąd elektryczny należy zachować napięcie ładowania do maksymalnie 120 % napięcia znamionowego.
W odniesieniu do akumulatorów litowo-jonowych stosuje się wymagania normy europejskiej EN 62619 w wersji obowiązującej w dniu 6 lipca 2017 r. i EN 62620:2015.
W miarę możliwości należy stosować systemy zarządzania akumulatorami do monitorowania akumulatorów. Akumulatory litowo-jonowe muszą być wyposażone w takie systemy.
Systemy te powinny posiadać co najmniej następującą funkcjonalność:
1. ochrona ogniw (zwarcie obwodu, zewnętrzne, wewnętrzne, wewnętrzne, przeciążeniowe, głębokie rozładowanie itp.);
2. sterowanie ładowaniem, pod warunkiem, że nie odbywa się za pomocą ładowarki;
3. zarządzanie obciążeniem;
4. określenie poziomu naładowania;
5. zrównoważenie ogniw;
6. zarządzanie cieplne.
  W zależności od sposobu użytkowania, w miarę możliwości powinny one również posiadać następujące funkcje:
7. określanie zużycia, pozostałej pojemności, oporu wewnętrznego itp.;
8. komunikację (np. z falownikami i urządzeniami sterującymi);
9. uwierzytelnianie i identyfikację;
10. historię.
Dla baterii stosuje się odpowiednio pkt 1-12 i 16.

Artykuł 10.12

Aparatura rozdzielcza i sterownicza

Tablice rozdzielcze
1. Urządzenia, przełączniki, bezpieczniki i instrumenty na tablicach rozdzielczych muszą być rozmieszczone przejrzyście i być dostępne w celu ich konserwacji i naprawy.
  Listwy zaciskowe przeznaczone do napięć do 50 V oraz powyżej 50 V muszą być odpowiednio oznaczone i umieszczone oddzielnie.
2. Na tablicach rozdzielczych należy umieścić tabliczki opisowe określające obwód wszystkich przełączników i urządzeń.
  Należy określić nominalny prąd w amperach i obwód bezpieczników.
3. Jeśli urządzenia o napięciu roboczym większym niż 50 V są zainstalowane za drzwiami, ich elementy przewodzące muszą być zabezpieczone przed niezamierzonym dotykiem, w przypadku gdy drzwi są otwarte.
4. Tablice rozdzielcze muszą być wykonane z materiałów o odpowiedniej wytrzymałości mechanicznej, trwałych, wstrzymujących płomień i samogaszących oraz nie mogą być higroskopijne.
5. Jeżeli w elektryczne tablice rozdzielcze wbudowane są wkładki bezpiecznikowe NH, wówczas należy w pobliżu tablic zapewnić osprzęt i ochronne wyposażenie osobiste do wyciągania i zakładania tych wkładek.
2. Przełączniki, urządzenia ochronne
1. Obwody generatorów i obwody odbiorników energii muszą być zabezpieczone przed zwarciem i przeciążeniem wszystkich nieuziemionych przewodów. W tym celu można zastosować bezpieczniki topikowe (wyposażone we wkładki topikowe) lub urządzenia wyłączające, które reagują na zwarcie lub przeciążenie.
  Obwody zasilające silniki elektryczne urządzeń sterowych i obwody je kontrolujące muszą być zabezpieczone jedynie przed zwarciem. Jeżeli obwód zawiera termiczne wyłączniki, powinny być one wyzerowane lub ustawione na wartość nie mniejszą niż dwukrotna wartość nominalnego prądu w amperach.
2. Wyjścia urządzeń odbiorczych z głównej tablicy rozdzielczej zawierają wyłącznik obciążenia lub wyłącznik obwodu o znamionowym natężeniu prądu większym niż 16 A.
3. Urządzenia konsumenckie wymagane do napędzania statku, zasilania urządzeń sterowych zgodnie z rozdziałem 6, wskaźników pozycji steru, urządzeń nawigacyjnych lub systemów bezpieczeństwa, jak również urządzeń odbiorczych, o natężeniu znamionowym prądu większym niż 16 A, muszą być zasilane oddzielnymi obwodami.
4. Obwody urządzeń pobierających moc wymaganą do napędu i manewrowania statkiem muszą być zasilane bezpośrednio z głównej tablicy rozdzielczej.
5. Przyrządy rozdzielcze muszą być wybrane w oparciu o nominalne natężenie w amperach, wytrzymałość termiczną i dynamiczną oraz zdolność wyłączania. Przełączniki muszą jednocześnie odłączyć wszystkie czynne przewody. Pozycja przełącznika musi być łatwa do określenia.
6. Wkładki bezpiecznikowe muszą posiadać zamkniętą przestrzeń topikową i być zbudowane z porcelany lub równoważnego materiału. Należy zapewnić możliwość wymiany bezpieczników bez ryzyka dotyku obsługującego.
3. Urządzenia pomiarowe i monitorujące
1. Generatory, akumulatory i obwody rozdzielcze muszą być wyposażone w urządzenia pomiarowe i monitorujące wymagane w celu bezpiecznego działania instalacji.
2. Nieuziemione sieci o napięciu wyższym niż 50 V powinny zawierać urządzenie monitorujące doziemienie z alarmem wizualnym i dźwiękowym. W przypadku urządzeń wtórnych, jak obwody kontrolujące, można odstąpić od stosowania urządzenia monitorującego doziemienie.
4. Rozmieszczenie tablic rozdzielczych
1. Tablice rozdzielcze muszą znajdować się w dostępnych i dobrze wentylowanych pomieszczeniach oraz muszą być zabezpieczone przed działaniem wody i uszkodzeniami mechanicznymi.
  Rozmieszczenie przewodów rurowych i kanałów powietrznych nie może stwarzać zagrożenia dla tablic rozdzielczych i aparatury sterowniczej w przypadku przecieku. Jeżeli instalacja rur blisko tablic rozdzielczych jest nieunikniona, w pobliżu nie mogą znajdować się odłączane złączki.
2. Szafy i wnęki, gdzie znajdują się niezabezpieczone przyrządy rozdzielcze, muszą być wykonane z materiału wstrzymującego płomień lub zabezpieczone powłoką metalową lub inną powłoką ognioodporną.
3. Gdy napięcie przekracza 50 V, przed tablicą rozdzielczą, gdzie siedzi operator, musi znajdować się izolacyjna krata lub chodnik.

Artykuł 10.13

Wyłączniki awaryjne

Wyłączniki awaryjne palników olejowych, pomp paliwowych, separatorów paliwa i wentylatorów w maszynowni muszą być umieszczone w centralnym miejscu na zewnątrz pomieszczeń, gdzie znajdują się urządzenia.

Artykuł 10.14

Materiał instalacyjny

Króćce przyłączeniowe urządzeń muszą być odpowiednio wymierzone i dopasowane do przyłączanych kabli.
Należy wykluczyć możliwość pomylenia gniazd wtykowych systemów rozdzielczych o różnym napięciu lub częstotliwości.
Przełączniki muszą jednocześnie wyłączać wszystkie nieuziemione przewody w danym obwodzie. W sieciach nieuziemionych dozwolone są jednak jednobiegunowe przełączniki w obwodach oświetleniowych w pomieszczeniach załogi, oprócz pralni, łazienek, umywalni i innych pomieszczeń wilgotnych.
Przy natężeniu prądu powyżej 16 A gniazda wtykowe muszą być zablokowane przełącznikiem w sposób uniemożliwiający wetknięcie lub wyciągnięcie wtyczki pod prądem.

Artykuł 10.15

Kable, kable izolowane i systemy kablowe

Kable muszą wstrzymywać płomień, być samogaszące i odporne na działanie wody i oleju.
W pomieszczeniach mieszkalnych organ inspekcyjny może zezwolić na stosowanie innych rodzajów kabli, pod warunkiem że są one skutecznie zabezpieczone, niepalne lub samogasnące.
Celem stwierdzenia właściwości wstrzymywania płomienia przez kable elektryczne, należy skonsultować następujące pozycje
1. wymagania norm europejskich serii EN 60332-1 i EN 603323 w wersji obowiązującej w dniu 6 lipca 2017 roku lub
2. równoważne przepisy danego państwa członkowskiego
Żyły kabli stosowanych w instalacjach elektroenergetycznych i oświetleniowych powinny mieć minimalny przekrój 1,5 mm2 każdy.
Metalowe zbrojenia, osłony i powłoki kabli nie mogą być stosowane w eksploatacji jako przewody lub przewody uziemiające.
Metalowe osłony i powłoki kabli w instalacjach elektroenergetycznych oraz oświetleniowych muszą być uziemione co najmniej na jednym końcu.
Przekrój poprzeczny przewodów powinien być zgodny z krańcową ostateczną dopuszczalną maksymalną temperaturą przewodów zasilających (maksymalną dopuszczalną amplitudą) i dopuszczalnym spadkiem napięcia. Spadek taki między główną tablicą rozdzielczą a najmniej korzystnym punktem instalacji nie może przekraczać 5 % napięcia nominalnego dla oświetlenia i 7 % dla instalacji energetycznych lub grzewczych.
Kable muszą być zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Przyłącza kablowe muszą być zabezpieczone przed obciążeniami mechanicznymi i obciążeniem rozciągającym.
W przypadku gdy kable przechodzą przez przegrody lub pokłady, szczelność mechaniczna, wodoszczelność i wymagana ochrona przeciwpożarowa (np. niepalność, ognioodporność, ognioodporność) tych przegród i pokładów nie mogą być naruszane przez te przejścia kabli.
Końcówki i połączenia wszystkich żył muszą być zaprojektowane w taki sposób, aby zachowane były oryginalne właściwości elektryczne, mechaniczne i ognioodporne przewodu (np. niepalność, trudnopalność, ognioodporność). Wymóg ten uznaje się za spełniony, jeżeli zakończenia i połączenia spełniają wymogi:
1. międzynarodowej normy IEC 60092352 : 2005 nr 3.28 w połączeniu z załącznikiem D do normy lub
2. równoważnej normy uznanej przez jedno z państw członkowskich.
  Liczba połączeń kablowych musi być ograniczona do minimum.
  W przypadku naprawionych lub wymienianych kabli zdanie 1 powinno być spełnione, jeżeli połączenia kablowe są zgodne z międzynarodową normą IEC 60092352 : 2005 nr 3.28 w połączeniu z załącznikiem D do normy lub przepisami uznanymi przez państwo członkowskie za równoważne.
Kable podłączone do ruchomych sterówek muszą być odpowiednio elastyczne, posiadać izolację odpowiednią do wahań temperatury do -20 °C i muszą być odporne w szczególności na działanie oparów, promieni ultrafioletowych i ozonu.
Podczas wykonywania przepustów wiązek kablowych nie wolno naruszać właściwości przeciwpożarowych przegrody. Uznaje się to za spełnione, jeżeli kable spełniają wymagania normy europejskiej serii EN 60332-3 w wersji obowiązującej w dniu 6 lipca 2017 r. lub jednej z zasad uznanych za równoważne przez państwo członkowskie. W przeciwnym razie, jeżeli przewody nie są całkowicie osłonięte kanałami kablowymi, należy zapewnić instalację przeciwpożarową w otworach na długie wiązki przewodów (powyżej 6 m w pionie i 14 m w poziomie).
Przewody od awaryjnego źródła energii elektrycznej do urządzeń odbiorczych muszą być ułożone w możliwie najszerszym zakresie w obszarze bezpiecznym.
Należy unikać przepuszczania kabli przez obszary o wysokiej temperaturze otoczenia. Jeśli nie jest to możliwe
1. należy uwzględnić temperatury otoczenia przy określaniu maksymalnego dopuszczalnego natężenia prądu, lub
2. kabel musi być zabezpieczony przed uszkodzeniem przez ciepło i ogień.
Przewody zasilania głównego i awaryjnego nie mogą przebiegać przez to samo pomieszczenie. Organ inspekcyjny może odstąpić od tego wymogu, jeżeli:
1. przewody zasilania głównego i awaryjnego są ułożone jak najdalej od siebie, lub
2. awaryjne przewody zasilające są ognioodporne. Wymóg ten uznaje się za spełniony, jeżeli przewody spełniają wymagania norm międzynarodowych serii IEC 60331 w wersji obowiązującej w dniu 6 lipca 2017 r.

Artykuł 10.16

Instalacje oświetleniowe

Urządzenia oświetleniowe muszą być tak zainstalowane, aby ciepło przez nie emitowane nie mogło spowodować zapłonu znajdujących się w pobliżu łatwopalnych przedmiotów lub elementów.
Na otwartym pokładzie instalacja urządzeń oświetleniowych nie może utrudniać rozpoznania świateł nawigacyjnych.
Zainstalowanie co najmniej dwóch urządzeń oświetleniowych w maszynowni lub kotłowni wymaga ich zasilania co najmniej dwoma różnymi obwodami. Wymóg ten stosuje się także do miejsc, gdzie znajdują się urządzenia chłodzące, hydrauliczne lub silniki elektryczne.

Artykuł 10.17

Światła nawigacyjne

Tablica rozdzielcza dla świateł nawigacyjnych musi być zainstalowana w sterówce. Tablice te muszą być zasilane oddzielnym kablem z głównej tablicy rozdzielczej lub dwoma niezależnymi rozdzielaczami wtórnymi.
Światła nawigacyjne muszą być zasilane, zabezpieczane i przełączane jedynie z tablicy rozdzielczej świateł nawigacyjnych.
Żadna usterka urządzeń monitorujących, przewidziana w art. 7.05 ust. 2 nie może wpływać na działanie monitorowanych świateł.
Kilka świateł tworzących lokalną i funkcjonalną grupę może być wspólnie zasilanych, wyłączanych i monitorowanych. Urządzenie monitorujące musi sygnalizować awarię już jednego światła. Jednak nie można wykorzystywać naraz obydwu źródeł światła w podwójnych światłach nawigacyjnych (dwa światła nawigacyjne zamocowane jedno nad drugim lub w tej samej obudowie.

Artykuł 10.18

Energoelektronika

Dla każdego układu energoelektronicznego należy zapewnić oddzielne urządzenie odłączające od sieci zasilającej. Wyłącznik kombinowany może być stosowany w urządzeniach odbiorczych do prądu znamionowego 315 A. We wszystkich innych przypadkach po stronie sieci należy zainstalować wyłącznik różnicowy.
Energoelektronika powinna być łatwo dostępna dla napraw i pomiarów. Należy zapewnić odpowiednie urządzenia do sprawdzania funkcji i wykrywania usterek.
Elektronika sterująca i sygnalizacyjna musi być galwanicznie oddzielona od obwodów zasilania.
Systemy konwerterów muszą zapewniać bezpieczną pracę nawet przy największych dopuszczalnych wahaniach napięcia i częstotliwości. W przypadku niedopuszczalnie wysokich częstotliwości i/lub wahań napięcia zasilającego, system musi sam się wyłączyć lub pozostać w bezpiecznym stanie pracy.
Ładunki elektryczne w zespołach należy zmniejszyć do napięcia poniżej 50V w czasie krótszym niż 5 sekund po odłączeniu od sieci. Jeżeli wymagany jest dłuższy czas rozładowania na urządzeniu musi być umieszczony znak ostrzegawczy.
Awaria zewnętrznych sygnałów sterujących nie może prowadzić do powstania sytuacji niebezpiecznej.
Energoelektronika musi być zaprojektowana i zainstalowana w taki sposób, aby awaria napięcia sterującego nie prowadziła do zagrożenia lub uszkodzenia systemu lub urządzenia, w którym zainstalowana jest energoelektronika, lub całego systemu.
W instalacjach wymaganych ze względu na napęd i zdolności manewrowe, jak również bezpieczeństwo załogi, jednostki lub ładunku, należy przewidzieć odpowiednie elementy do monitorowania poszczególnych zespołów i podsystemów energoelektronicznych w celu ułatwienia wykrywania błędów w przypadku nieprawidłowego działania i zapobieżenia wystąpieniu niewykrytych błędów.
Monitorowanie energoelektroniki musi z całkowitą pewnością wykrywać błędy i zapobiegać ich nierozpoznaniu.
Z wyjątkiem podzespołów można stosować wyłącznie energoelektronikę poddaną badaniu typu. Jeżeli energoelektronika jest wyposażona w urządzenia zabezpieczające i monitorujące, badanie musi również obejmować sprawdzenie progów reakcji oraz skoordynowane współdziałanie wszystkich urządzeń ochronnych i monitorujących. Sprawozdanie z badania typu należy dołączyć do dokumentacji systemu.

Artykuł 10.19

Systemy alarmowe i systemy bezpieczeństwa dla instalacji mechanicznych

Systemy alarmowe i systemy bezpieczeństwa monitorujące i zabezpieczające sprzęt mechaniczny muszą spełniać następujące wymagania:

Systemy alarmowe:
1. Systemy alarmowe muszą być tak zbudowane, aby jakakolwiek ich usterka nie uszkodziła monitorowanego sprzętu lub instalacji.
2. Podwójne nadajniki muszą być zaprojektowane na zasadzie zasilania zwrotnego lub na nadzorowanym zasilaniu prądem roboczym.
3. Alarmy wizualne muszą być widzialne, dopóki usterka nie zostanie naprawiona. Musi istnieć możliwość odróżnienia potwierdzonego alarmu od alarmu, który jeszcze nie został potwierdzony. Każdy alarm musi także emitować sygnał dźwiękowy. Musi istnieć możliwość wyłączenia alarmu dźwiękowego. Wyłączenie jednego alarmu dźwiękowego nie może uniemożliwić uruchomienia innego alarmu, wywołanego nowymi przyczynami.
4. Wyjątki są dozwolone w przypadku, gdy system alarmowy obejmuje mniej niż pięć punktów pomiarowych.
Systemy bezpieczeństwa:
1. Systemy bezpieczeństwa muszą być tak zaprojektowane, aby wyłączyć lub ograniczyć pracę zagrożonego urządzenia lub zawiadomić osoby stale obsługiwanego stanowiska o konieczności jego wyłączenia lub ograniczenia pracy przed osiągnięciem stanu krytycznego.
2. Podwójne nadajniki muszą być zaprojektowane na zasadzie zasilania bieżącego.
3. Jeżeli systemy bezpieczeństwa nie są zaprojektowane do automonitorowania, musi istnieć możliwość sprawdzenia ich właściwego działania.
4. Systemy bezpieczeństwa muszą być niezależne od innych systemów.

Artykuł 10.20

Warunki badania instalacji elektronicznych

Przepisy ogólne
Wymogi ogólne zawarte w ust. 2 poniżej stosuje się tylko do urządzeń elektronicznych niezbędnych w urządzeniu sterowym i systemach napędu jednostki, włącznie z urządzeniami peryferyjnymi.
Wymogi testowe
1. Obciążenia próbne będące wynikiem poniższych testów nie mogą przyczyniać się do uszkodzenia lub niesprawności urządzeń elektronicznych. Testy, zgodnie z odpowiednimi normami międzynarodowymi (jak publikacja IEC 60092-504 : 2016), oprócz testu w warunkach zimnych, powinny być przeprowadzone przy włączonych urządzeniach. Badania te muszą sprawdzać właściwe działanie urządzeń.
2. Odchylenia od wartości napięcia i częstotliwości
3. Test cieplny
  Badane urządzenie jest podgrzewane do temperatury 55 °C w czasie pół godziny. Po osiągnięciu tej temperatury jest ono w niej utrzymywane przez 16 godzin. Następnie przeprowadzany jest test roboczy.
4. Test w warunkach zimnych
  Badane urządzenie jest wyłączone i schładzane do temperatury -25 °C oraz trzymane w takich warunkach przez dwie godziny. Następnie temperatura jest podnoszona do 0 °C i przeprowadzany jest test roboczy.
5. Test drgań
Test drgań powinien być przeprowadzony wzdłuż trzech osi przy częstotliwości rezonansowej urządzenia lub jego elementów, każdorazowo przez 90 min. Jeżeli nie pojawi się żaden rezonans, test należy powtórzyć przy częstotliwości 30 Hz.
Test drgań następuje po krzywej sinusoidalnej w następujących przedziałach:
- Badanie ogólne:
  f = 2,0 to 13,2 Hz; a=± 1 mm
  (amplituda a=1/2 szerokości drgania)
  f = 2,0 to 100 Hz: przyszpieszenie ± 0,7 g
  Urządzenia montowane na silnikach wysokoprężnych lub maszynach sterowych są testowane w następujący sposób:
  f = 2,0 to 25 Hz; a = ± 1,6 mm
  (amplituda a = 1/2 szerokości drgania)
  f = 25 Hz to 100 Hz; przyszpieszenie ± 4 g
  Czujniki pomiarowe do rur wydechowych silników wysokoprężnych mogą podlegać znacznie większym obciążeniom. Należy to uwzględnić w trakcie testu.
Test wymienności elektromagnetycznej jest przeprowadzany w oparciu o publikacje norm europejskich EN 61000-4-2 : 2009, EN 61000-4-3 : 2010, EN 6100044 : 2012, na trzecim stopniu dokładności testu.
Producent danego sprzętu elektronicznego musi udowodnić, że sprzęt spełnia powyższe wymogi testowe. Za dowód przyjmuje się także świadectwo uznanej instytucji klasyfikacyjnej.

Artykuł 10.21

Wymienność elektromagnetyczna

Zakłócenia elektromagnetyczne nie mogą zakłócać działania instalacji elektrycznych i elektronicznych. Ogólne środki zaradcze muszą w równym stopniu objąć:

rozłączenie ścieżek transmisji między źródłem zakłóceń a uszkodzonym urządzeniem;
zmniejszenie liczby przyczyn zakłóceń u źródła;
zmniejszenie czułości uszkodzonego urządzenia na zakłócenia.

Dokument utworzony 7 grudnia 2021
Autor dokumentu Igor Szyjan
Ostatnia modyfikacja 14 grudnia 2021
Autor modyfikacji Igor Szyjan